Od 2 października w każdą środę odbywają się zajęcia grupowe na podstawie programu ,,Sanford Harmony''.

Sanford Harmony to program wspierania rozwoju społeczno-emocjonalnego dzieci. Praca z programem polega na regularnych zajęciach, opartych na ciekawych historyjkach, rozmowach i zabawach w grupie oraz w parach z rówieśnikami. Zapewnia prawidłowy rozwój społeczno-emocjonalny dzieci, wspiera proces budowania wspólnoty, pomaga w nawiązywaniu dobrych relacji z rówieśnikami, rozwija umiejętności komunikacyjne, uczy okazywania empatii i szacunku, pomaga rozwiązywać problemy i konflikty.

[Oddział V "Smerfy"] 

Wystarczająco dobry rodzic

            Kilka la temu przeczytałam piękną książkę pt: „Ciemno, prawie noc”, która otrzymała nagrodę literacką Nike w 2013r. Obecnie książka została zekranizowana przez Borysa Lankosza i film pod tym samym tytułem gościł niedawno w polskich kinach. Obie formy przedstawienia trudnego tematu jakim są traumatyczne przeżycia dzieci są świetnie oddane, zarówno w książce jak również w filmie, więc serdecznie zachęcam do zapoznania się z którąś z nich. Przestrzegam jednak, że sceny z filmu jak również przeczytane teksty na długo pozostają w naszych głowach wywołując myślenie refleksyjne, a czasami również lęki, jeśli mamy ku temu skłonności. Oprócz wspomnianej książki i filmu Borysa Lankosza do zainteresowania się tematem przeżyć dzieci skłoniły mnie także doniesienia z prasy na temat przeludnionych dziecięcych oddziałów psychiatrycznych jak również dokument braci Sekielskich dotyczący pedofilii w kościele.

            Przychodzące na świat dziecko jest jak czysta karta, którą zapisują ludzie go otaczający. Kluczową rolę odgrywają zatem jego rodzice. Na początku tworzącej się relacji dziecku potrzebna jest zatem miłość rozumiana jako zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, czyli troski o jego podstawowe potrzeby: pożywienia, snu, czystych pieluszek ale także przytulania i głaskania. Dziecko poprzez regularność, schematyczność działań ufa swemu opiekunowi, który reaguje na jego potrzeby nie pozostawiając go samemu sobie. Taka budująca się więź jest najbardziej optymalna dla rozwoju dziecka i nazywa się bezpieczną.

            Mogą również rozwinąć się również trzy inne niekorzystne dla rozwoju dziecka typy przywiązania z opiekunem/rodzicem lękowo-unikający, lękowo-ambiwalentny oraz zdezorganizowany. Typ lękowo-unikający charakteryzuje brak reakcji opiekuna na potrzeby dziecka np. niech dziecko się wypłacze. Co wówczas czuje i myśli mały człowiek? Moje potrzeby nie są ważne skoro nikt na nie reaguje. Dochodzi frustracja a w przyszłości niska samoocena oraz niska sprawczość (po co coś robić skoro i tak na nic nie mam wpływu). Z kolei styl lękowo-ambiwalentny charakteryzuje się nieprzewidywalnymi zachowaniami opiekunów, niedostępnością emocjonalną oraz niespójnymi reakcjami z jakimi późniejszymi konsekwencjami się to wiąże niskim poczuciem własnej wartości (niewiele potrafię, moje potrzeby nie są ważne). Najgorszym stylem przywiązania się jest: styl zdezorganizowany. Obserwuje się go u dzieci skrzywdzonych czyli doświadczających przemocy fizycznej, psychicznej lub obu jednocześnie. Dziecko wychowane w takiej rodzinnie traktuje swoich opiekunów zarówno jako źródło bezpieczeństwa jak również zagrożenia. Zachowania dziecka są niespójne, może być lękliwe, nieporadne, rozregulowane emocjonalnie. W przyszłości ze względu na zachwiane poczucie bezpieczeństwa przejawiać może wysoką potrzebę kontroli wszystkiego co się wokół niego dzieje. Styl dezorganizowany niestety predysponuje w przyszłości do zaburzeń psychicznych.

            To jaki styl przywiązania nawiążemy w naszymi dziećmi zależy od nas samych, należy jednak mieć na uwadze nieświadomie przekazywane schematy postępowania jakie wynosimy z naszych rodzinnych domów, czyli to jak my byliśmy wychowywani. Można jednak uwolnić się od powielania wzorców wyniesionych z domu, wymaga to jednak od nas samoświadomości czyli woli analizy swego myślenia i podejmowanych czynów. Czy jest to łatwe? Nie, jednakże możliwe do zrealizowania.

            Ukazane w książce/filmie „Ciemno, prawie noc” (fikcja literacka) historie mówią o losach skrzywdzonych dzieci, które miały wykształcony styl więzi z osobami im bliskimi prawdopodobnie zdezorganizowany, który de facto jest mieszanką stylów lękowo-unikającego jak również lękowo-ambiwalentnego. Wychowywane dzieci nie miały wpływu na to jakich mają rodziców (naznaczona brutalnością przeszłość), w konsekwencji nie wiedzą czego mogą oczekiwać od siebie oraz od świata, skoro nie zaznały innego życia. Dlatego w większości przypadków powielają one błędy rodziców we własnym dorosłym życiu, bądź są mocno zaburzeni i wymagają pomocy psychologicznej/psychiatrycznej. Morałem historii, jak również tych życiowych realnych jest nadzieja, że każde zło można przerwać szukając pomocy na zewnątrz w drugim moralnie wartościowym człowieku.

            Natomiast fakty z prasy na temat przepełnionych psychiatrycznych szpitali dziecięcych jak również dokument o pedofilii w kościele katolickim ukazuje nam drugie dno nas samych czyli braku uważności na drugiego człowieka. Obecnie dzieci mają wiele dóbr materialnych oraz szereg zadań do wypełnienia poza przedszkolem, szkołą - mówię tu o zajęciach dodatkowych, które oczywiście rozwijają zainteresowania młodych ludzi i same w sobie nie są złe. Musimy jednak zachować w tym względzie także umiar, dzieci powinny także mieć czas na to żeby się ponudzić wówczas są najbardziej kreatywne a nauka sama w sobie też się odbywa właśnie poprzez zabawę. Drugą sprawą która kole w oczy jest poświęcany czas dziecku czyli bycie z nim sam na sam, nie w kawiarni, markecie na zakupach, ale w domu poprzez granie w różnorodne gry planszowe, czytanie, rozmowy, słuchanie i słyszenie (bo to nie to samo, drodzy rodzice!) tego co nam ma do powiedzenia, nie ocenianie, nie bagatelizowanie jego/jej problemów, wzajemne zaufanie,  pomoc w trudnych chwilach (zawsze może liczyć na rodzica, nie boi zwrócić się o pomoc). Dziecko często nie wprost sygnalizuje swoje problemy, jednakże rodzic, który ma z nim/nią dobry kontakt będzie to wstanie zobaczyć/usłyszeć a tym samym zareagować. Tym bardziej że zachowania dziecka są przeciwne do tego jakie bywało wcześniej, czyli np. jeśli teraz jest agresywne a wcześniej było miłe oraz grzeczne było lub odwrotnie wcześniej było duszą towarzystwa natomiast  teraz jest zamknięte w sobie, ponure, to znaczy że coś się znim/nią niedobrego dzieje. Być może to są tylko oznaki buntu, który zdarza się dorastającym dzieciom, które pokazują nam swoją budzącą niezależność i oby tak było, jednak czujność rodzica w tym względzie będzie wskazana. Bądźmy zatem wystarczająco dobrymi rodzicami zapewniającymi nie tylko dobrobyt finansowany ale emocjonalny jak widać znacznie cenniejszy w dorosłym życiu. Dobrobyt emocjonalny czyni dzieci szczęśliwymi z adekwatną samooceną, poczuciem wartości. Takie wyposażenie młodych ludzi stworzy im idealne warunki do rozwoju, zminimalizuje problemy natury psychicznej jak również przeciwdziała (stawi opór) do stania się  w przyszłości ofiarą. Tyle albo aż tyle mogą zrobić rodzice dla swych dzieci.

            My jako obywatele widzący krzywdę dziecka bądź zachowania dorosłych budzące w nas sprzeciw działajmy i nie bądźmy bierni. Takie sytuacje powinny być upubliczniane, nie ważne jakie kto pełni stanowisko lub ile znajomości czy pieniędzy posiada. Wszyscy powinniśmy być równi wobec prawa i takie zachowania powinny być piętnowane oraz karane.

                                                                                                                                  Ewelina Wośko-Bojanowska

Literatura:

• Joanna Bator, Ciemno, prawie noc (książka), Borys Lankosz, Ciemno prawie noc (film)
• Ojej zabił się, Tomasz Kwaśniewski, reportaż z 8 kwietnia 2019r. (o stanie polskiej psychiatrii dziecięcej)
• Tylko nie mów nikomu, dokument braci Sekielskich

Jednym z elementów szeroko rozumianego doradztwa zawodowego jest między innymi preorientacja zawodowa, która ma miejsce właśnie w nauczaniu przedszkolnym. Jest to szereg działań mających na celu wstępne zapoznanie dzieci z wybranymi zawodami oraz pobudzanie ich do poznawania siebie, a co za tym idzie odkrywania własnych zainteresowań, uzdolnień. Wymienione działania były i są realizowane w przedszkolu w ramach podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Publiczne Przedszkole nr 9 z oddziałami integracyjnymi w Nowej Soli posiada dodatkowo własny program preorientacji zawodowej sporządzony na rok szkolny 2018/2019, zgodnie z  rozporządzeniem MEN z 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego.

Ustawodawca określił cztery obszary w jakich treści programowe z zakresu preorientacji zawodowej  przewidziane dla przedszkola powinny się mieścić. A są nimi: poznanie siebie, świat zawodów i rynek pracy, rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie, planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych. Każdy obszar posiada ustalone z nauczycielami prowadzącymi działania jakie są i będą realizowane w tymże roku szkolnym.

Jednym z pierwszych zestawień stadiów rozwoju zawodowego w Polsce, gdzie została zamieszczona preorientacja zawodowa przedstawił K. Czarnecki. Według wspomnianego autora jest to jeden z okresów rozwoju zawodowego przypadający na lata od 3 do 11. Dominujące aktywności w tym wieku to głównie: obserwacja życia zawodowego dorosłych, gromadzenie wiadomości o pracy dorosłych, naśladownictwo zachowania dorosłych. Szczegółowe formy aktywności w tym okresie rozwojowym to: rozpoznawanie zawodów, określanie czynności zawodowych osób dorosłych, naśladownictwo zawodów i czynności w zabawach, znajomość prostych narzędzi pracy, korzystanie z właściwych źródeł wiedzy o zawodach i czynnościach zawodowych, wyrażanie i uzasadnianie marzeń i wyobrażeń zawodowych.

Z kolei inny słynny badacz reprezentant pedagogiki pracy Z. Wiatrowski poprzez wychowanie przez pracę w przedszkolu rozumie szereg prac wykonywanych przez dzieci min. czynności samoobsługowe (ubieranie, mycie rąk, zębów, czesanie itd.), czynności porządkowe i organizacyjne (np. dyżury), pomoc dzieciom młodszym (w ubieraniu się i rozbieraniu), prace na działce przedszkolnej, produkowanie prostych zabawek dla siebie oraz innych, tworzenie podarunków dla najbliższych. Takie działania są środkiem umożliwiającym: kształtowanie postaw społecznych, rozwijają potrzeby służenia innym i potrzeby uznania społecznego, przybliżanie niektórych zjawisk z otoczenia, wdrażanie potrzeby pozytywnego działania w stosunku do innych, pogłębiania poczucia więzi ze społeczeństwem i przynależności do niego, budzenie inicjatywy i nabywanie wiary we własne siły. 

Literatura:

Nowacki T.W., Zawodoznawstwo, Instytut Technologii Eksploatacji, Radom 2003r.

Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2000r.

Zaburzenia emocjonalne u dzieci

Zaburzenia emocjonalne mające początek we wczesnym dzieciństwie to stany lękowe. Lęk i złość to podstawowe emocje towarzyszące w normalnym rozwoju jednostki jako istoty społecznej. Informują nas o zagrożeniu, które niosą różne sytuacje życiowe i jak na nie odpowiednio reagować. Zatem nieadekwatnie silny lęk destabilizujący życie, powodujący znaczne ograniczenie funkcjonowania człowieka w różnych sferach jego życia oraz niemieszczący się w kryteriach uznawanych na normę rozwojową dla danego wieku stanowi o spektrum zaburzeń lękowych.

Lęki jako normalny przejaw rozwoju emocjonalnego:

• od 8 miesięcy do 2 lat boją się separacji od opiekuna,
• między 2 a 4 rokiem życia pojawiają się nowe lęki takie jak lęk przed zwierzętami i ciemnością;
• między 4 a 6 rokiem życia rozwija się wyobraźnia dziecka i tworzy wyobrażenia duchów półludzkich-półzwierzęcych potworów oraz niewytłumaczalnych dźwięków pojawiających się w nocy;
• po 6 roku życia dzieci w większym stopniu boją się zranienia, śmierci i naturalnych klęsk żywiołowych;
• w okresie adolescencji dziecko może obawiać się, że nie będzie akceptowane przez grupę rówieśniczą.

Co można zatem powiedzieć o lęku? Jak go odróżnić od strachu?

• niejasny związek między lękiem a zagrożeniem;
• przewlekły;
• ciągły niepokój;
• może nie mieć obiektu;
• niejasny początek;
• uporczywy;
• niejasne ustąpienie;
• bez jasnych granic;
• zagrożenie rzadko jest bliskie;
• wzmożona czujność;
• fizyczne doznania czujności;
• zagadkowy charakter.

Przyczyny zaburzeń lękowych okresu rozwojowego:

• zaburzone poczucie bezpieczeństwa we wczesnym dzieciństwie;
• trudne wydarzenia rodzinne w których uczestniczy dziecko (rozstania, przeprowadzki, rozwód, choroby, śmierć bliskiej osoby i inne);
• nieprawidłowe relacje rodzinne i wysoki poziom lęku w rodzinie (konflikty, neurotyzm);
• patologia w funkcjonowaniu rodziców, zwłaszcza matek;
• występowanie u rodziców zaburzeń lękowych, lub też depresyjnych, czy innych chorób psychicznych;
• czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe;
• uczenie się lękowego reagowania (poprzez obserwację, modelowanie).

Charakterystyczne objawy lęku występujące w kilku sferach:

w sferze somatycznej (mowa ciała), co powoduje:

• przyspieszenie oddechu;
• suchość w jamie ustnej lub nadmierne ślinienie się;
• wzmożona perystaltyka jelit np. biegunka;
• przyspieszenie akcji serca;
• zaczerwienienie lub bladość powłok;
• rozszerzenie źrenic;
• wzmożona potliwość;
• wzmożone napięcie mięśni.

w sferze poznawczej:

• luki w pamięci;
• zapominanie;
• trudności w koncentracji;
• chaos myśli.

w sferze emocji:

• drażliwość, złość;
• płaczliwość, lepkość emocjonalna.

w sferze behawioralnej:

• niepokój ruchowy lub zahamowanie ruchowe;
• drżenie,
• problemy z mówieniem,
• stereotypie ruchowe,
• czynności nawykowe np. obgryzanie paznokci

Nieefektywne sposoby redukcji lęków poprzez:

• nawyki ruchowe, rozładowujące napięcie poprzez ruch np. wyrywanie włosów, ssanie palca, onanizowanie się, obgryzanie paznokci;
• ukrywanie lęku (tzw. maskowanie) poprzez brawurowe zachowania/ błaznowanie czy niezgodną z wiekiem powagą, dążące do uzyskania aprobaty (uznania) przez społeczeństwo;
• zmiana postrzegania siebie samego czy sytuacji poprzez liczne kłamstwa tworzące wg tej osoby lepszy świat, powrót do wcześniejszych zachowań z poprzednich faz rozwojowych (np. udawanie raczkowania) oraz myślenie magiczne;
• ucieczka w wybrane zachowania przekierowujące koncentrację i obniżające na jakiś czas lęk: np. oglądanie tv, gry komputerowe, objadanie się.

Rodzaje zaburzeń lękowych wg ICD - 10 to min.: lęk przed separacją, zaburzenia lękowe w postaci fobii, lęk społeczny w dzieciństwie, uogólnione zaburzenie lękowe, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne.

Literatura:

Kendal, P. C., Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, GWP, Sopot 2018 r.,

Namysłowska I. (red.), Psychiatria dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012